Deze pagina is voor het laatst bijgewerkt op: 09-08-2023
Hoe gaan plegers van seksuele intimidatie te werk?
Seksuele intimidatie doet zich voor in allerlei vormen. Er zijn daders of plegers van diverse pluimage. Qua patroon zijn er twee gedragspatronen te herkennen: de openlijke, brutale avances en het stiekeme patroon.
Het eerste doet zich voor als openlijk seksueel grensoverschrijdend gedrag dat in de organisatie door een grote en dominante groep als 'normaal' beschouwd wordt. Er is dan bijvoorbeeld sprake van een groepscultuur om nieuwkomers en met name jonkies op de proef te stellen met seksueel getinte grappen. Collega's doen dan vaak mee omdat ze denken dat ze daardoor serieus genomen of geaccepteerd worden. Regelmatig voert één persoon, of een klein groepje, de boventoon en durven omstanders niet goed in te grijpen. Soms ook uit angst om zelf het haasje te worden.
Het tweede patroon is het stiekeme gedrag, zoals te dichtbij komen, even aanraken of overdreven bewondering van uiterlijk, haar, opmaak of kleding en vragen naar je seksleven. Ook vallen hieronder het ongevraagd sturen van seksueel getinte berichten of dickpics, suggesties iets met je te willen doen, uitnodigingen om afspraken buiten het werk te maken en dergelijke. Sommigen gaan zelfs verder: betasten, strelen en proberen te zoenen.
Als je het mikpunt bent van dergelijk gedrag word je gauw onzeker of in verlegenheid gebracht. Dikke kans dat de pleger het afdoet als een grapje als je laat blijken het niet fijn te vinden. Of misschien wel sorry zegt en er dan toch een andere keer mee doorgaat. Proberen om de betreffende collega te ontlopen kan helpen, maar of dat lukt, is de vraag. Zeker is dat het voor jou, het doelwit, stressverhogend werkt. Vaak merken collega's wel iets van die stress.
Plegers van seksuele intimidatie op het werk komen voor in alle leeftijden. Meestal zijn ze ouder dan hun slachtoffers, hebben ze meer status, door een hogere positie of een vast of een langer dienstverband.
Sommige werknemers (en studenten en cliënten) hebben een verhoogd risico op seksuele intimidatie. Bijvoorbeeld uitzendkrachten, stagiairs, mensen met een tijdelijk contract, freelancers en zzp'ers. Dat hangt samen met hun zwakkere positie op de werkvloer.
Waarom steekt seksuele intimidatie iedere keer weer de kop op?
Er is een directe relatie tussen seksuele intimidatie en machtsmisbruik. Vooral (jongere) vrouwen lopen een veel grotere kans om hiervan het slachtoffer te worden. Ze hebben over het algemeen minder macht dan mannen en zitten in meer kwetsbare posities in het bedrijf. Vrouwen voelen zich soms minder vrij om zich op dezelfde manier zelfverzekerd op te stellen als hun mannelijke collega's en zijn soms opgevoed om bepaald gedrag te accepteren of in stilte te verdragen. Of ze denken dat het aan henzelf ligt: 'dan had ik maar niet daar moeten zijn', 'dan had ik maar niet die kleren aan moeten trekken', enzovoorts. Niet verwonderlijk, want slachtoffers krijgen vaak de schuld.
Dit soort gedrag tegenover vrouwen op het werk vloeit voort uit traditionele opvattingen van mannen over hun eigen rol (en die van vrouwen). Als mannen zich op het werk beconcurreerd voelen door vrouwen kunnen ze terugvallen in dit traditionele gedrag. Al helemaal als ze zich bedreigd voelen door vrouwelijke collega's die beter presteren en 'ten koste van hen' promotie maken.
In sommige samenlevingen vloeit seksuele intimidatie direct voort uit de slechtere maatschappelijke positie van en traditionele beeldvorming over vrouwen. Daar worden vrouwen beschouwd als tweederangs burgers of als lustobjecten, en worden hun bijdragen niet gezien als de moeite waard. Of ze worden beperkt tot de rol van echtgenote, moeder en laagbetaalde arbeidskracht. In al die situaties doet seksuele intimidatie zich vaker voor dan in samenlevingen waar meer vrouwen op leidinggevende posities zitten, waar vrouwen meer zeggenschap hebben en er meer gelijkheid tussen mannen en vrouwen bestaat.
Seksuele intimidatie is een vorm van discriminatie. Als je op het werk op geslacht wordt geselecteerd, als de uitoefening van je beroep en je loopbaan wordt belemmerd of zelfs kapot gemaakt door seksuele intimidatie, dan is dat discriminatie.
In essentie is seksuele intimidatie een middel om ondergeschiktheid en ongelijke behandeling van vrouwen te laten voortduren. Mannen kunnen ook worden geïntimideerd, maar de meerderheid van de slachtoffers van seksuele intimidatie is vrouw. In de regel zijn het mannen die hun macht over vrouwen misbruiken door seksuele intimidatie te plegen of ermee te dreigen, door te volharden in seksuele stereotypes en door hun economische machtsposities uit te buiten.